Lees voor

Beleid en visie duurzaamheid

Regionale Energie Strategie (RES)

In Nederland gaan we over op duurzame energie. Om de opwarming van de aarde te remmen, moeten we overstappen van de ‘oude’ fossiele brandstoffen (zoals kolen, olie en gas) naar duurzame, schone vormen van energie (bijvoorbeeld wind en zon) en warmte. Dat is een landelijke en regionale opgave waar we samen naartoe werken, ook in de gemeente Stein. Daarom moet de gemeente onder andere bepalen waar en op welke manier zonneparken zijn toegestaan; windenergie is in de gemeente Stein niet mogelijk.

Kijken naar de mogelijkheden

We zijn met zijn allen al goed op weg. Steeds meer mensen leggen zonnepanelen op hun dak en denken na over elektrisch rijden. Organisaties, bedrijven en overheden kiezen steeds vaker voor duurzame energie. Maar er is meer nodig. Daarom bekijken we samen met inwoners, bedrijven, overheden, netbeheerders en diverse maatschappelijke organisaties welke mogelijkheden er zijn. Waar is er plek voor zonnepanelen? Welke alternatieven zijn er voor aardgas om onze bedrijfsgebouwen en woningen duurzaam te verwarmen? En hoe krijgen we deze duurzame energie uiteindelijk bij mensen thuis?

Onderzoek

Hoe we dit gaan doen, onderzoeken 30 RES-regio’s in Nederland. Zij maken ieder een Regionale Energie Strategie (RES). Als Zuid-Limburg zijn wij één van die regio’s. De 16 gemeenten in Zuid-Limburg, de provincie, het waterschap en Enexis werken hiervoor samen. Dit gebeurt in drie deelregio’s: Parkstad Limburg, Westelijke Mijnstreek en Maastricht-Heuvelland. De gemeentes in deze deelregio’s doen dit op hun eigen manier, maar zij maken hier wel afspraken over, naast de afspraken die al gemaakt zijn in de RES. De gemeente Stein is onderdeel van de RES Zuid-Limburg en de deelregio Westelijke Mijnstreek.

Wat is de RES? Bekijk de video!

Wat is de Regionale Energie Strategie (RES)?

Eén van de afspraken uit het landelijk klimaatakkoord is dat 30 energieregio’s in Nederland onderzoeken waar en hoe wij het beste duurzame elektriciteit op land (via wind en zon) kunnen opwekken. En ook hoe groot onze warmtevraag is en welke grote warmtebronnen te gebruiken zijn, zodat wijken en gebouwen van het aardgas af kunnen. Elke RES-regio onderzoekt hoeveel zij daaraan kan bijdragen, want elke regio is anders en heeft andere mogelijkheden en kansen. De gemeente Stein maakt deel uit van de RES Zuid-Limburg.

Doelen van de RES

De RES heeft enkele bijzondere opgaven en doelstellingen. Elke RES-regio en gemeente in Nederland moet met deze vragen aan de slag. De RES bestaat uit twee belangrijke delen en een lijst van het huidige elektriciteits- en warmteverbruik in Nederland.

Opgave elektriciteit

De eerste opgave is de opgave elektriciteit. In 2030 dienen alle RES-regio’s samen 35 TWh aan duurzame energie op land op te wekken als aanvulling van zonne-energie opgewekt op daken van woningen en gebouwen. Ter vergelijking: 1 TWh is gelijk aan het stroomverbruik van ongeveer 285.700 huishoudens. De bijdrage per gemeente is onderdeel van de opgave voor één van de 30 RES-regio’s, de bijdragen van alle RES-regio's van heel Nederland worden bij elkaar opgeteld. Door samen minimaal 35 TWh aan duurzame energie op te wekken dragen we bij aan vermindering van de CO2-uitstoot in Nederland en het energieneutraal maken van ons elektriciteits- en warmtegebruik. Met het opwekken van 35 TWh aan duurzame energie kunnen we onze doelstelling om in 2050 bijna geen CO2-uitstoot meer hebben zeker nog niet halen. Hiervoor is veel meer nodig. Ook de gemeente Stein wil in 2050 energieneutraal zijn.

Dit betekent dat elke gemeente als onderdeel van de RES-regio moet bekijken hoeveel energie zij op haar eigen grondgebied kan opwekken met zonne- en windenergie tot 2030. Dit geven we aan in 'zoekgebieden'. De gemeente Stein verwacht in 2030 ongeveer 0,058 TWh aan duurzame energie (zonne-energie) op te kunnen wekken. Dit is helaas nog onvoldoende om de volledige energievraag van Stein voor zowel de woningen, bedrijven als mobiliteit duurzaam op te wekken en in 2050 energieneutraal te zijn.

Opgave gebouwde omgeving

De tweede opgave is de opgave gebouwde omgeving. Voor deze opgave brengt elke gemeente en RES-regio in kaart hoe groot de warmtevraag is in elke gemeente voor zowel de woningen als de gebouwen en wordt bekeken welke (lokale) alternatieve warmtebronnen er in de regio’s zijn. Voorbeelden van zo’n warmtebron zijn bijvoorbeeld fabrieken waarbij warmte vrijkomt als restproduct. Deze warmte kan dan bijvoorbeeld via een warmtenet naar omliggende woningen en gebouwen gebracht worden. Maar ook aardwarmte of warmte afkomstig van oppervlakte-, riool- of mijnwater kan worden gebruikt als alternatief voor gas, kolen en olie. Deze opgave wordt ook wel de Regionale Structuur Warmte (RSW) genoemd en is een eerste stap richting de Transitievisie Warmte (TVW) die elke gemeente in 2021 heeft opgesteld.

De landelijke doelstelling in 2030 is om miljoen Nederlandse woningen en gebouwen van het aardgas af te halen. Dat is ongeveer 20% van het totale aantal woningen en gebouwen. In 2050 dienen alle woningen en gebouwen van het aardgas te zijn afgesloten. Om deze doelen te behalen moeten gemeenten keuzes maken welke wijken van het gas af kunnen en welke warmtealternatieven er voor deze wijken zijn. In 2021 heeft de gemeente de Transitievisie Warmte (TVW) opgesteld. Dit is een traject dat naast het traject voor de RES loopt.

Hoe ziet het proces eruit?

Het proces is gestart met de vormgeving van de conceptversie van de RES. In oktober 2020 is de concept-RES aangeboden aan het Rijk. In de winter van 2020/2021 is een vragenlijst gehouden onder Steinse inwoners en bedrijven over de zoekgebieden en keuzes uit de RES. Hieraan hebben 735 inwoners deelgenomen.

De belangrijkste conclusie uit deze vragenlijst is het afvallen van twee mogelijke zoekgebieden en de bijstelling van het voorlopige bod van de gemeente naar 0,058 TWh. Onderstaande infographic geeft de belangrijkste resultaten van de enquête weer.

In juli 2021 is de definitieve versie van de RES, de RES 1.0, voor de regio Zuid-Limburg opgeleverd.

Op 27 mei heeft de gemeenteraad het bod van de RES Zuid-Limburg en de zoekgebieden binnen onze gemeente vastgesteld. Om eerst zonne-energie op daken (van gebouwen en misschien ook van parkeerterreinen en bedrijventerreinen) te stimuleren, worden tot 1 juli 2024 geen zonneparken gerealiseerd op landbouwgrond en natuurgrond.

De RES is een document waar elke twee jaar opnieuw naar wordt gekeken. De figuur hieronder laat de tijdlijn tot 2030 en 2050 zien.

Tijdlijn RES 2024

Documenten

Meer informatie

Meer informatie over de RES vind je op de website van Regionale Energiestrategie.

Warmtetransitie

Vanaf 2050 zal er, net als in de rest van Nederland, ook in Stein geen aardgas meer gebruikt worden voor het verwarmen van woningen en gebouwen. De nationale overheid heeft gemeenten gevraagd om de mogelijkheden voor duurzame warmte in kaart te brengen in de Transitievisie Warmte. Op 16 december 2021 heeft de gemeenteraad de Transitievisie Warmte van de gemeente Stein vastgesteld. In deze visie geeft de gemeente aan welke alternatieven voor aardgas het op de korte termijn ziet en welke stappen de gemeente tot en met 2030 zal zetten om het aardgasverbruik te verminderen.

Waarom?

Om aan internationale afspraken te voldoen heeft Nederland besloten dat alle woningen in 2050 aardgasvrij moeten zijn. Aardgas is namelijk een fossiele brandstof. Dat wil twee dingen zeggen:

  1. Het is een eindige grondstof, op is op
  2. Bij het gebruik van aardgas om energie op te wekken komt het broeikasgas CO2 vrij.

Daarom willen we aardgas vervangen door een duurzaam alternatief. Een alternatief is duurzaam als het hernieuwbaar is. Denk aan windenergie: door energie uit windkracht te halen, gaat er geen grondstof verloren. De wind blijft net zo hard waaien. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld restwarmte en aardwarmte.

Het energiesysteem van de toekomst

Aardgas vervangen door een gelijkwaardig alternatief is echter zo makkelijk nog niet. Het meest vergelijkbaar met aardgas zou waterstof of groengas zijn. Groengas, dat wordt gemaakt van bijvoorbeeld gft-afval of mest, is erg schaars. En om waterstof (duurzaam) op te wekken is veel energie nodig: tot wel vijf keer zo veel als voor de elektrische warmtepomp. Bovendien zijn er andere sectoren, zoals industrie en luchtvaart, die geen andere optie voor duurzame energie hebben dan waterstof of groengas. Zij zullen dus ‘voorrang’ gaan krijgen. Daarom is het niet realistisch dat groengas of waterstof ooit één op één aardgas zal vervangen om alle woningen en gebouwen te verwarmen.

De overheid heeft daarom twee soorten oplossingen bestempeld als duurzaam én grootschalig toepasbaar. Aan de ene kant is er het warmtenet. Hier worden nieuwe leidingen voor aangelegd die warm water rondpompen dat centraal wordt verwarmd, niet meer in je eigen woning dus. Er zijn verschillende bronnen die een warmtenet kunnen verwarmen, denk aan een centrale warmtepomp, aardwarmte, aquathermie (warmte uit water) en restwarmte van fabrieken. Het grote probleem is dat de leidingen erg duur zijn. Een warmtenet is dus alleen zinvol als er veel woningen op een kleine oppervlakte staan, zoals in steden en kernen. In Sittard, Venlo en Rotterdam liggen bijvoorbeeld warmtenetten.

Aan de andere kant is er de elektrische warmtepomp. Qua techniek lijkt dit een beetje op een airco. Het haalt warmte uit de lucht of uit de bodem en gebruikt elektriciteit om dit op voldoende temperatuur te krijgen om de woning te verwarmen. Hiervoor moet je huis wel écht goed geïsoleerd zijn. Als dat niet zo is, kun je een hybride warmtepomp gebruiken: in die situatie kun je gebruik maken van aardgas, groengas of waterstof om bij te verwarmen. Isoleren hoeft dan minder ingrijpend. Een hybride warmtepomp is vaak rendabel in aanschaf, zeker met de huidige stijgende aardgasprijzen.

Aardgasvrij in Stein

Een kansrijk alternatief voor aardgas is een warmtenet. Zoals Warmtenet Zuid-Limburg (WZL), waar op dit moment een proef van loopt in gemeente Sittard-Geleen. Ook wordt het belangrijk om woningen en gebouwen goed te isoleren. Op plekken waar het warmtenet niet zal komen, kunnen (hybride) warmtepompen worden geïnstalleerd. Ook willen we inwoners wijzen op de beschikbare nationale subsidies voor isolatie, zonnepanelen, warmtepompen, zonneboilers en de aansluiting op een warmtenet.

Proces

In 2021 is er voor de gemeente Stein een analyse van de mogelijkheden voor alternatieve warmtevoorziening uitgevoerd. Deze analyse is uitgevoerd op pandniveau, waarbij op basis van diverse technisch-economische, maar ook sociaal-maatschappelijke parameters per pand is bepaald welke potentie er tot 2030 is om een alternatieve duurzame warmtevoorziening te realiseren.

Om te komen tot de Transitievisie Warmte is in juni 2021 een webinar georganiseerd en in juni en juli 2021 tevens een enquête gehouden onder onze inwoners en bedrijven. Daarnaast was een 'bewustwordingsspel' gepland, maar deze is door een te beperkt aantal aanmeldingen helaas niet doorgegaan.

Uitvoeringsplan

De plannen uit de Transitievisie Warmte worden verder uitgewerkt in uitvoeringsplannen. Een uitvoeringsplan is een plan voor een buurt of dorp. In dit plan staat hoe woningen en gebouwen stap voor stap van het aardgas afgaan en welke nieuwe manier van verwarmen daarvoor komt. De gemeente maakt dit plan samen met bewoners en andere partijen. Het doel is om de wijk stap voor stap duurzamer te maken.
Op dit moment gaat de gemeente Stein aan de slag met het maken van een eerste uitvoeringsplan voor het gebied Meers, Kleine Meers, Veldschuur en Maasband.

Woon je in dit gebied, of wil je meer weten over dit project? Kijk dan op de projectpagina via de pagina Meers.

Resultaten transitievisie warmte

In de gemeente Stein zullen tot 2030 geen wijken (volledig) van het aardgas worden afgesloten. In plaats daarvan wordt ingezet op het stimuleren van inwoners om vrijwillig van het aardgas af te gaan en worden de mogelijkheden onderzocht om een warmtenet te realiseren in de gemeente.
In de potentieanalyse is gekeken naar de potentie van 5 alternatieve warmtevoorzieningen:

  • Individuele elektrische warmtepomp
  • Individuele hybride warmtepomp
    • Met groengas
    • Met waterstof
  • Warmtenet op hoge temperatuur
  • Warmtenet op lage temperatuur

Uit de potentieanalyse komt naar voren dat de potentie van een warmtenet op hoge temperatuur het hoogst is met 23%. De potentie voor een volledig elektrische warmtepomp is 13% en voor een individuele hybride warmtepomp ook 13%. De potentie voor het warmtenet op lage temperatuur is slechts 2%. Door isolatie kan er daarnaast nog ongeveer 3% bespaard worden op het aardgasverbruik. Voor ongeveer 50% van de woningen en gebouwen in de gemeente Stein is tot 2030 geen rendabel warmtealternatief beschikbaar. Zij kunnen wel starten met isoleren om zich voor te bereiden op aardgasvrij verwarmen in de toekomst.

Op basis van de ambitie van de gemeente om proactief met deze uitdaging aan de slag te gaan kan de gemeente Stein in 2030 20 tot 40% aardgasverbruik verminderen en 5 tot 15% van de gebouwen en woningen aardgasvrij maken. Hiervoor starten in 2022 enkele kleinere projecten en acties en zullen de wijkuitvoeringsplannen worden opgesteld, waarbij speciale aandacht is voor isolatie, het stimuleren van hybride en elektrische warmtepompen en de ontwikkeling van Warmtenet Zuid-Limburg.

Informatie en vervolgstappen voor iedereen

Graag helpen we alle inwoners in de gemeente naar een duurzame en aardgasvrije toekomst toe. Hieronder staan een paar handige links waar iedereen mee aan de slag kan. Zo vind je informatie over energie besparen, isolatie en warmtepompen en subsidies en leningen. Ook voor huurders zijn er stappen om te besparen op hun energierekening.

Energie besparen

Isolatie en aardgasvrij

Subsidies en leningen

Beschikt u over meerdere panden en wilt u hulp van de gemeente bij verduurzamen?

Bijvoorbeeld als VvE of vastgoedbezitter. Neem dan contact met ons op.

Transitievisie Warmte

Transitievisie Warmte van de gemeente Stein 2021 - 2030 (PDF, 8.1 MB)

Tevreden over deze pagina?

Heb je vragen naar aanleiding van de informatie op deze pagina? Heb je niet gevonden wat je zocht? Of heb je tips voor ons om deze pagina te verbeteren? Stuur dan een mail naar info@gemeentestein.nl en wij kijken hoe we dit kunnen aanpassen.